"ΤΡΙΚΑΛΑ ...Τότε και Τώρα..." του Δημήτρη Τσιγάρα

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

    

Η περιπλάνηση στις σελίδες του συλλεκτικού εντύπου, που κρατάτε στα χέρια σας, είναι ένα ταξίδι στο κοντινό και πιο μακρινό χθες μέσα από αποτυπώσεις παραστάσεων, με σκίτσα, από την περιοχή των Τρικάλων.

    Η θεματική αυτή ενότητα από την πολύ μεγάλη συλλογή μου, αφορά εικόνες οικίες και γνώριμες, που η κάθε μία αποτελεί μια ξεχωριστή αφήγηση. Όλες μαζί είναι ένα ζωγραφικό σώμα με δύναμη και γοητεία, ικανό να μας ταξιδέψει και να μας κάνει να αναλογιστούμε το χθες, το σήμερα και το αύριο.

  Έργα απλά, φιλοτεχνημένα με πενάκι σε λευκό χαρτί, ασπρόμαυρες απεικονίσεις.

     Η ασπρόμαυρη εικόνα προσφέρει άπειρα χρώματα, μειώνει τη σημασία και τις διαφορές των αντικειμένων, ενισχύοντας τη βαρύτητα της καλλιτεχνικής γλώσσας. Βοηθάει στον υπαινιγμό του βάθους και δίνει ταυτόχρονα τη χαρά του στιγμιαίου, που έχει το σκίτσο, και της τρισδιάστατης πλαστικότητας των όγκων, που έχει η γλυπτική.

   Τα θέματα είναι όλα εμμονές του βλέμματος που διεγείρουν τη μνήμη, επικαλούνται αναμνήσεις, εξιστορούν και μεταδίδουν γνώση.

     Βεβαίως, αυτά τα έργα δεν φιλοδοξούν να φέρουν την επανάσταση στην τέχνη, όμως αιχμαλωτίζουν τις ήσυχες και γαλήνιες μέρες μιας εποχής και μιας συγκεκριμένης κοινωνίας, της περιοχής, των Τρικάλων.

    Καλή περιδιάβαση στα Τρίκαλα, του τότε και του τώρα…

                                                                         Δημήτρης Τσιγάρας

Εικαστικά   Οράματα

Οι ζωγραφιές αυτές είναι η οπτική μαρτυρία μιας εποχής που έφυγε ή φεύγει ανεπιστρεπτί, αλλά αφήνει πίσω της ένα νοσταλγικό άρωμα και μια γοητευτική ανάμνηση των περασμένων.  Είναι επίσης ένα γλυκό ξάφνιασμα για τις σημερινές ανύποπτες ομορφιές που υπάρχουν γύρω μας τις ζούμε καθημερινά, αλλά δεν τις παρατηρήσαμε ίσως με την ανάλογη οπτική γωνία και καλλιτεχνική ματιά.

Εικόνες που αφηγούνται κομμάτια της ιστορίας μας που αναδεικνύουν την αθέατη πλευρά της πόλης, της περιφέρειας και των ανθρώπων της.

Εικόνες που αποτελούν μια σημαντική καταγραφή της τοπικής αρχιτεκτονικής, των υλικών της περιοχής και των αισθητικών ρευμάτων των τελευταίων χρόνων.

Μέχρι τώρα είχαμε συνηθίσει να απολαμβάνουμε να καταγράφουμε και να εξερευνούμε το χθες μέσα από παλιές φωτογραφίες και καρτ ποστάλ. Εδώ οι απεικονίσεις είναι όλες ζωγραφισμένες στο χέρι με τη μέθοδο της μονοχρωματικής σκιαγραφίας και η λιτότητα των θεμάτων απεικονίζονται με σκιοφωτισμούς.

Η ζωγραφισμένη εικόνα σε σχέση με την φωτογραφική εικόνα αφήνει περισσότερα περιθώρια στη φαντασία του θεατή , γι΄ αυτό το λόγο είναι και πιο θελκτική.

Οι αντιδράσεις του σύγχρονου αναγνώστη στη θέα αυτών των εικόνων μπορεί να είναι ποικίλες.

Κατ΄ αρχήν, υπάρχει η φυσική περιέργεια, το ξάφνιασμα που προκαλεί η εικόνα του παρελθόντος, όχι όμως του μακρινού, του αρχαίου για παράδειγμα, όσο του κοντινού μας, αυτού που νοιώθουμε ότι είμαστε συνέχειά του. Υπάρχει μια υποψία συγγένειας εδώ, μια αίσθηση δεσμών με αυτή την εποχή και τις εικόνες της που έχει ενδιαφέρον. Το γιατί αισθανόμαστε έτσι όταν τις βλέπουμε;

Ύστερα υπάρχει συχνά και η νοσταλγία μιας "χαμένης αθωότητας".

Λέμε συχνά πως σε μια φωτογραφία απαθανατίζεται μια στιγμή, ενώ η αλήθεια είναι πως η στιγμή απολιθώνεται.

Αυτές οι απολιθωμένες στιγμές, αυτά τα εικαστικά οράματα, οι ζωγραφικές αποτυπώσεις του συνεχούς μεταβαλλόμενου χώρου μιας πόλης επιβεβαιώνουν με τον πιο εύγλωττο τρόπο τη μαγική ιδιότητα της εικόνας να καταγράφει ένα απόσπασμα της πραγματικότητας, μια συγκεκριμένη στιγμή στο πέρασμα του χρόνου, και να διατηρεί στη μνήμη ανεξίτηλα, όσα η φυσική φθορά ή η επέμβαση του ανθρώπου αλλοιώνουν.

ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΣΗ  ΣΤΑ  ΤΡΙΚΑΛΑ 

      Ξεφυλλίζοντας αυτό το ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ Λεύκωμα και αντικρίζοντας τις εικόνες, έχεις την αίσθηση ότι επιστρέφεις νοερά και κάνεις ένα περίπατο, μια βόλτα στην παλιά, αλλά και στη σημερινή πόλη των Τρικάλων. Η βόλτα αυτή επεκτείνεται και σε γνώριμα και αγαπημένα μέρη της περιφέρειας του νομού Τρικάλων, τα οποία χαρακτηρίζουν και αναδεικνύουν την περιοχή με την ομορφιά της φύσης, τα μνημεία και τις ιδιόρρυθμες κατασκευές των ανθρώπων.

      Στην μια περίπτωσή πρόκειται για την μικρή πόλη των Τρικάλων, τη πόλη της χαμηλής δόμησης, της μικρής κλίμακας σε σχέση με την σημερινή τερατώδη ανάπτυξη, της πόλης που είναι περιστοιχισμένη από μπετό και τσιμέντο.

    Στην άλλη περίπτωση, της περιφέρειας των Τρικάλων η διαταραχή της ισορροπίας ανάμεσα στον άνθρωπο και στο περιβάλλον του, που βιώνουμε στην εποχή μας, προβάλλεται στην εξιδανίκευση του παρελθόντος.

      Παράλληλα, μια διάθεση ανάπλασης του εσωτερικού μας εαυτού γεννιέται μέσα από τη χαρμολύπη, δημιουργώντας τους κρίκους μιας βαθύτερης επικοινωνίας με το ευρύτερο ανθρώπινο περιβάλλον, το οποίο ακολουθώντας τους φυσικούς οργανικούς νόμους, διαρκώς μεταλλάσσεται, μέσα στα πλαίσια ενός συνεχόμενου γίγνεσθαι.

    Σε αυτή τη φάση της νοσταλγίας εκτείνονται στη συνείδησή μας τα προβλήματα τα αδιέξοδα και η κρίση της σύγχρονης πόλης, η αδυναμία να διακρίνουμε ένα ευχάριστο μέλλον για το αστικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε.

      Το λεύκωμα αυτό δεν αποσκοπεί σε μια συνολική καταγραφή της παλιάς και σύγχρονης πόλης των Τρικάλων, αλλά επιδιώκει να δώσει στον αναγνώστη ερεθίσματα σύγκρισης της πόλης του "τότε" και του "τώρα". Αν μάλιστα τον προτρέψει να αναρωτηθεί τι ήταν πράγματι αναγκαίο να καταστραφεί προς χάρη της εξέλιξής της, πόσο σεβασμό δείξαμε στην ιστορία της, ποια μέτρα θα μπορούσαν να ληφθούν για την αναβάθμιση της σύγχρονης ζωής στον αστικό χώρο, τότε, σύμφωνα με την άποψη ότι η εικόνα δεν λύνει προβλήματα, αλλά θέτει ερωτήματα, ο στόχος του θα έχει επιτευχθεί.

   Ξεκινώντας λοιπόν ένα περίπατο στη παλιά αλλά και στη σημερινή περιοχή των Τρικάλων με οδηγό αυτό το "ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ", μας δίνεται η δυνατότητα να γεφυρώσουμε το χάσμα του χρόνου ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν, να συγκρίνουμε το παλιό με το καινούργιο, να αντιληφθούμε την ομορφιά και την πρακτικότητα των στοιχείων, να θυμηθούμε τα βιώματά μας και να αισθανθούμε ανάμεικτα τη χαρά και τη λύπη.

    Να γνωρίσουμε τις μεταλλάξεις της πόλης, των ανθρώπων και της περιφέρειας των Τρικάλων, την εξέλιξή τους, τις αναπλάσεις τους, τα διάφορα μνημεία που υπήρχαν και χάθηκαν, αλλά και αυτά που κατάφεραν και άντεξαν στο πέρασμα του χρόνου.

    Να περιπλανηθούμε σε δρόμους, σε στενά, σε κεντρικά και σε απόμερα σημεία που αναπτύσσετε ο κύριος όγκος της πόλης.

    Ξεκινώντας από το σήμα κατατεθέν που είναι το ρολόι του φρούριου μπορούμε να θαυμάσουμε τις διάφορες απόψεις του κάστρου. Να περιδιαβούμε στα στενά σοκάκια του Βαρουσίου με την ιδιαίτερη χαρακτηριστική φυσιογνωμία και το ζεστό χρώμα του. Να χαρούμε τον Ληθαίο ποταμό που χάριζε και χαρίζει ιδιαίτερη ομορφιά στη πόλη με τα πανέμορφα γεφύρια του. Την κεντρική γέφυρα, τη γέφυρα του Ασκληπιού, της Μαρούγκενας, του Κιτριλάκη, του Αγίου Κωνσταντίνου κλπ.

     Να θυμηθούμε τη παλιά αγορά, ή τα "χασάπικα" όπως τα έλεγαν πολλοί Τρικαλινοί, με τα 68 μικρομάγαζα που κατασκευάστηκε το 1890 και κατεδαφίστηκαν το 1969 και που υπήρξε για πολλά χρόνια το κέντρο της οικονομικής ζωής της πόλης των Τρικάλων. Να γνωρίσουμε το Κουρσούμ τζαμί, έργο του Σινάν πασά, που κτίστηκε το 1560 από τον Οσμάν Σαχ Μπέη, και που είναι το μοναδικό μουσουλμανικό μνημείο που σώζεται στη πόλη. Να επισκεφθούμε τον σιδηροδρομικό σταθμό.

    Να περπατήσουμε τους κύριους οδικούς άξονες τις οδούς Ασκληπιού, Β. Τσιτσάνη, Στρατηγού Σαράφη, καθώς και σε άλλους μικρούς δρόμους και να θαυμάσουμε τα παλιά κτίσματα και τα αρχοντικά τους.

     Να απολαύσουμε τα καταστήματα τα καφενεία, τα ξενοδοχεία, τα σπίτια, τα αρχοντικά, τις εκκλησίες τους ανθρώπους…, όλα αυτά που συνθέτουν την εικόνα μιας γνώριμης πόλης και που αποτελούν τους αδιάψευστους μάρτυρες μιας αλλοτινής εποχής.

     Να κάνουμε τη βόλτα μας προς τα έξω, προς τις συνοικίες και τα χωριά των Τρικάλων.

    Να γνωρίσουμε τα σημαντικότερα μνημεία τις εκκλησίες, τα γεφύρια, τους μύλους, τις βρύσες και γενικότερα τα ανθρώπινα κατασκευάσματα της περιοχής.

     Να επισκεφτούμε τα Μετέωρα , το Καστράκι και την Καλαμπάκα.

    Να γνωρίσουμε και να θυμηθούμε τα χωριάτικα πλίθινα σπίτια στα πανέμορφα χωριά μας.

     Να δούμε μερικές από τις ασχολίες των αγροτών.

     Να θυμηθούμε μερικά από τα παραδοσιακά επαγγέλματα.

     Να γνωρίσουμε τους ανθρώπους της πόλης και της υπαίθρου, τους ανθρώπους που ασχολήθηκαν και προσπάθησαν να ομορφύνουν αυτόν το τόπο.

    Kαι τέλος να συνειδητοποιήσουμε πως πρέπει να τον παραδώσουμε στα παιδιά μας καλύτερο από ότι τον βρήκαμε.

     Καλή περιδιάβαση…